Index

�htiyati Haciz Nedir?

�htiyati haciz, bir bor� ili�kisinde alacakl� olan taraf�n alaca��n� g�vence alt�na almak ve alaca�� tahsil edebilme kabiliyet ve imkan�n�n art�r�labilmesi i�in �ng�r�lm�� olan ge�ici ve koruyucu nitelikte bir hukuki m�essesedir. Esasen 2004 say�l� �cra ve �flas Kanunumuzun 257. maddesi ile 268. maddeleri aras�nda d�zenlenmi� olan ihtiyati haciz, bor�lunun mal ka��rmas� endi�esini ta��yan alacakl�lar a��s�ndan �ok �nemli bir hukuki koruma mekanizmas� te�kil etmektedir.

�htiyati haciz uygulamas� ile alacakl�lar�n haklar�n�n korunmas� i�in bor�lunun mallar� �zerindeki tasarruf yetkisi s�n�rlan�r; ancak ihtiyati haciz, tek ba��na alacakl�ya bu mallar�n sat��n� talep etme hak ve yetkisini vermemektedir. Bu durumun gerek�esi, ihtiyati haczin temel amac�, konusu ve niteli�inden kaynaklanmaktad�r. �htiyati haciz: �ncelikle alaca��n tahsilini g�vence alt�na almay� ve b�ylece alacakl�n�n haklar�n� korumay� ama�layan ge�ici bir �nlemdir. Dolay�s�yla ihtiyati haciz, bizzat alaca��n varl��n� kesin olarak ispatlayan ve bu alaca��n tahsil edilmesini sa�layan bir hukuki prosed�r olmaktan ziyade, var oldu�u yakla��k olarak ispat edilen olas� bir alaca��n tahsilini g�vence alt�na alan bir hukuki g�vence mekanizmas�d�r.

Bu anlam�yla ihtiyati haciz uygulamas�: �leride, gelecekteki bir zaman diliminde tahsil edilmesi gerekecek olan bir alaca��n, vakti gelince(gerekli yasal prosed�r i�letildikten sonra) tahsil edilebilme niteli�inin kaybedilmemesi amac�yla y�r�t�l�r. A�a��da, ihtiyati haciz uygulamas�n�n niteli�ine ve esaslar�na ili�kin payla�aca��m�z bilgiler ile birlikte bu hususun somutla�aca�� ve hukuk�u olmayan okurlar�m�z a��s�ndan daha net bir �ekilde anla��labilece�i kanaatindeyiz.

a) �htiyati Haczin Konusu

Kural olarak ihtiyati haciz i�leminin konusu: Rehinle temin edilmemi� ve vadesi gelmi� para bor�lar�d�r. Bu husus, �cra ve �flas Kanunumuzun(��K) 257. maddesi ile ortaya konulmu�tur. Ancak ��K 257. maddesinin 2. f�kras�nda, iki halde vadesi gelmemi� bor�tan dolay� da ihtiyati haciz istenebilece�i hususu h�kme ba�lanm��t�r.

b) �htiyati Haczin �artlar�

�htiyati haczin bir�ok �art� bulunmaktad�r. Bunlar:

�htiyati haciz talebinin para alaca��na ili�kin olmas�,
�htiyati haciz talebine konu para alaca��n�n rehinle temin edilmemi� olmas�,
Kural olarak ihtiyati haciz talebine konu para alaca��n�n vadesinin gelmi� olmas� ya da ��K 257/2. maddesinde yer alan �artlardan birinin mevcut olmas�,
Alaca��n varl��na ve �denmeme riskine ili�kin yakla��k ispat sa�lamaya ve yeterli kanaat olu�turmaya elveri�li delillerin sunulmu� olmas�,
Kural olarak alaca��n bir ilama dayanmad�� hallerde, alacakl� taraf�ndan teminat verilmesi(��K 259/3. maddesi gere�ince: Alacak ilam niteli�inde bir belgeye dayan�yorsa, teminat al�n�p al�nmayaca�� hususu mahkemenin takdirindedir)

�eklinde say�labilir.

Alacakl� taraf�ndan ihtiyati haciz talebinde bulunulmas� durumunda, ihtiyati hacze karar verilebilmesi i�in bor� ve alacak ili�kisinin varl��n�n a��k�a ve tart��mas�z bir �ekilde ispat edilmesi gerekmemektedir. Sunulan delillerin, borcun varl��n� yakla��k olarak ispat etmesi yeterlidir. Bu husus, a�a��da "c) �htiyati Haciz Talebi" ba�l��m�z alt�nda detayl� olarak i�lenmi�tir.

c) �htiyati Haciz Talebi

�htiyati haciz karar� al�nabilmesi i�in alacakl� taraf�ndan g�revli ve yetkili mahkemeye ihtiyati haciz karar�na h�kmedilmesi talebiyle ba�vuru yap�l�r. �htiyati haciz talebinde bulunan alacakl�, dilek�esi ekinde bor� ili�kisini ve alaca��n varl��n� yakla��k olarak ispat etmeye elveri�li delillerini de mahkemeye sunmal� ve yukar�da saym�� oldu�umuz ihtiyati haciz �artlar�n�n varl��n� ortaya koymal�d�r. �htiyati haciz, tek ba��na maddi anlamda kesin h�k�m olu�turmamaktad�r. Bu nedenle alacakl�n�n alaca��n� yakla��k olarak ispat etmesi, ihtiyati hacze karar verilebilmesi a��s�ndan yeterli kabul edilmektedir.

Bak�n�z Yarg�tay 19. Hukuk Dairesi 2016/18235 E., 2018/731 K. say�l� karar�nda: "2004 say�l� ��K'n�n 258/1. maddesi h�km�ne g�re ihtiyati haciz karar� verilebilmesi i�in mahkemenin ''alaca��n varl�� hakk�nda kanaat edinmi� olmas�'' yeterlidir. Mahkemenin ''alaca��n varl��na kanaat edinmi� olmas�ndan'' anla��lmas� gereken alaca��n usul hukuku kurallar�na g�re kesin veya tam olarak ispat edilmesi de�ildir. Di�er hukuki himaye tedbirlerinde oldu�u gibi ihtiyati hacizde de ama� davaya ili�kin yarg�lamadan farkl� olarak, maddi hukuka dayanan hak bak�m�ndan nihai bir karar verip, uyu�mazl�� esastan sona erdirmek de�ildir. Yani ihtiyati haciz karar� verilebilmesi i�in ispat gerekmez, yakla��k ispat i�in delil sunulmas� yeterli olup, alacakl�n�n ili�kisinin varl��n� ve muaccel oldu�unu tam ve kesin olarak ispat etmesi aranmamaktad�r. Bu h�k�mdeki yakla��k ispat kural�ndan hareketle, somut olayda ihtiyati haciz talep eden vekilince sunulan s�zle�me ve ihtarname de g�zetilerek, talep eden vekilinin ihtiyati haciz talebinin kabul� gerekirken, yan�lg�l� de�erlendirme ile yaz�l� �ekilde talebin reddi do�ru g�r�lmemi�tir." ifadeleriyle, uygulamada yakla��k ispat�n yeterli oldu�u ve kesin ispat�n sa�lanmas�n�n gerekmedi�i hususu a��k�a ortaya konulmu�tur.

d) �htiyati Hacizde Teminat

Kural olarak ihtiyati haciz talep eden alacakl�, haks�z ��kt�� takdirde bor�lunun ve ��nc� ki�ilerin ihtiyati haciz uygulamas� nedeniyle u�rayacaklar� zararlar� kar��lamak �zere bir miktar teminat yat�rmak durumundad�r. �htiyati hacizde teminat hususu, �cra ve �flas Kanunumuzun 259. maddesinde d�zenlenmi�tir.

�cra ve �flas Kanunumuzun 259. Maddesine G�re: "�htiyati haciz istiyen alacakl� hacizde haks�z ��kt�� taktirde bor�lunun ve ��nc� �ahs�n bu y�zden u�rayacaklar� b�t�n zararlardan mesul ve Hukuk Usul� Muhakemeleri Kanununun 96 nc� maddesinde yaz�l� teminat� verme�e mecburdur. Ancak alacak bir ilama m�stenid ise teminat aranmaz. Alacak ilam mahiyetinde bir vesikaya m�stenid ise mahkeme teminata l�zum olup olmad��n� takdir eder. Tazminat davas� ihtiyati haczi koyan mahkemede dahi g�r�l�r."

Yukar�da al�nt�lam�� oldu�umuz bu ��K 259. maddesi 1. f�kras�nda at�f yap�lm�� olan Hukuk Usul� Muhakemeleri Kanunumuzun 96. maddesi yerine 6100 say�l� Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 84. maddesi ve devam�nda d�zenlenmi� olan teminat h�k�mleri ve �zel olarak HMK 87. maddesi h�km� uygulama alan� bulmaktad�r.

Madde metnini siz de�erli okuyucular�m�z i�in g�n�m�z T�rk�esine uyumlu �ekilde ile birlikte madde madde ele alacak olursak:

Kural olarak ihtiyati haciz talebinde bulunan alacakl�dan teminat al�n�r,
�stisnai olarak ilama yani mahkeme karar�na dayal� alacaklara istinaden ihtiyati haciz talebinde bulunulmas� durumunda teminat aranmaz,
�lam niteli�inde olan belgelere dayal� olarak ihtiyati haciz talebinde bulunulmu� olmas� durumunda teminata h�kmedip h�kmetmemek mahkemenin takdirine b�rak�lm��t�r.

e) �htiyati Haciz Karar�nda Bulunmas� Gereken Hususlar

�htiyati haciz karar�nda bulunmas� gereken unsurlar, �cra ve �flas Kanunumuzun 260. maddesinde d�zenlenmi�tir.

�cra ve �flas Kanunumuzun 260. Maddesine G�re: "�htiyati haciz karar�nda: 1. Alacakl�n�n ve icab�nda m�messilinin ve bor�lunun ad�, soyad� ve yerle�im yeri, 2. Haczin ne gibi belgelere m�steniden ve ne miktar alacak i�in konuldu�u, 3. Haciz konulmas�n�n sebebi, 4. Haczolunacak �eyler, 5. Alacakl�n�n zarar�n tazminiyle m�kellef oldu�u ve g�sterilen teminat�n nelerden ibaret bulundu�u, Yaz�l�r."

Yerle�ik hale geldi�i g�r�len temyiz ve istinaf uygulamalar�nda ihtiyati haciz karar�n�n �cra ve �flas Kanunumuzun 260. maddesinde say�lan hususlar� i�ermemesi ile Anayasam�z�n 141. maddesi ile Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 297. maddesine ayk�r� olacak �ekilde gerek�esiz bir �ekilde kaleme al�nmas� durumunda hukuka ayk�r� bir karar s�z konusu olacakt�r; ihtiyati haczin kabul� veya reddine ili�kin bu neviden bir karar, ilgililerin hakl� itirazlar�yla kar�� kar��ya kalacakt�r.

f) �htiyati Haciz Karar�n�n Uygulanmas�

Mahkeme taraf�ndan ihtiyati haciz talebinin kabul edilmesi durumunda alacakl� taraf�ndan 10 g�n i�erisinde yetkili icra dairesine ba�vuru yap�lmas� gereklidir(��K 261. Madde). Bu s�re i�erisinde ba�vuru yap�lmamas� durumunda ihtiyati haciz karar� kendili�inden son bulur. �cra dairesi, bor�luya ait olup haczedilebilir nitelikte olan her t�rl� malvarl��n�(ihtiyati haciz karar�nda yer almak �art�yla) haczedebilir. Unutulmamal�d�r ki, icra dairesi taraf�ndan uygulanacak olan haciz i�lem, ihtiyati haciz karar�na uygun olmak durumundad�r.

�htiyati haciz kararlar�n�n icras�, �cra ve �flas Kanunumuzun 79. maddesi vd. h�k�mlerine uygun olarak sa�lan�r.

g) G�revli ve Yetkili Mahkeme

�htiyati haciz taleplerinde g�revli ve yetkili mahkeme genel h�k�mlere g�re belirlenir.

�htiyati haciz talebini incelemeye yetkili mahkeme, �cra ve �flas Kanunumuzun 258. maddesi ile 50. maddesi atf� gere�ince Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 5. maddesi ve devam� h�k�mlerine g�re tespit edilir.

G�revli mahkeme i�in niteli�ine g�re belirlenir. Buna g�re somut olayda taraflar aras�ndaki hukuki ili�kinin mahiyetine g�re Asliye Hukuk Mahkemesi, Asliye Ticaret Mahkemesi, T�ketici Mahkemesi veya �� Mahkemesi g�revli olabilir.

�htiyati Haczin Sona Ermesi, Kald�r�lmas� veya H�k�ms�z Kalmas�

�htiyati haciz, ihtiyati hacze itiraz veya teminat g�sterme yollar�yla kald�r�labilir. Bunun yan�nda ihtiyati haciz, s�re nedeniyle de sona erebilir.

a) �htiyati Haciz Karar�na �tiraz

�htiyati haczin muhatab� olan bor�lu taraf�ndan bu karara itiraz edilebilir. �htiyati hacze itirazda: �htiyati haciz karar�n�n i�eri�ine, ihtiyati haczin dayand�� sebeplere, ihtiyati hacze karar verilebilmesi i�in alacakl�dan al�nan teminat miktar�na ve mahkemenin yetkisine itiraz gibi farkl� sebeplere dayal� olarak itiraz ileri s�r�lebilir.

�tiraz, haciz karar�n� alan mahkemeye yap�l�r. Burada �u ayr�ma dikkat etmek gerekir: Haciz uygulamas�na ili�kin �ikayet ve itirazlar icra mahkemesine yap�labilir. Ancak do�rudan ihtiyati haciz karar�n�n kendisine y�nelik itiraz etmek isteyen bor�lu, itiraz�n� ihtiyati hacze karar veren mahkemeye y�neltmelidir. �tiraz �zerine inceleme yapan mahkeme, itiraz� kabul ederek ihtiyati haciz karar�n� kald�rabilir veya bu itiraz� reddedebilir. �htiyati haciz karar�na kar�� itiraz ve istinaf yolu �cra ve �flas Kanunumuzun 265. maddesinde d�zenlenmi�tir.

�cra ve �flas Kanunumuzun 265. Maddesine G�re: "Bor�lu kendisi dinlenmeden verilen ihtiyat� haczin dayand�� sebeplere, mahkemenin yetkisine ve teminata kar��; huzuriyle yap�lan hacizlerde haczin tatbiki, aksi h�lde haciz tutana��n�n kendisine tebli�i tarihinden itibaren yedi g�n i�inde mahkemeye m�racaatla itiraz edebilir. Menfaati ihl�l edilen ��nc� ki�iler de ihtiyat� haczi ��rendi�i tarihten itibaren yedi g�n i�inde ihtiyat� haczin dayand�� sebeplere veya teminata itiraz edebilir. Mahkeme, g�sterilen sebeplere hasren tetkikat yaparak itiraz� kabul veya reddeder. �tiraz eden, dilek�esine istinat etti�i b�t�n belgeleri ba�lamaya mecburdur. Mahkeme, itiraz �zerine iki taraf� davet edip gelenleri dinledikten sonra, itiraz� varit g�r�rse karar�n� de�i�tirebilir veya kald�rabilir. �u kadar ki, iki taraf da gelmezse evrak �zerinde inceleme yap�larak karar verilir. �tiraz �zerine verilen karara kar�� istinaf yoluna ba�vurulabilir. B�lge adliye mahkemesi bu ba�vuruyu �ncelikle inceler ve verdi�i karar kesindir. �stinaf yoluna ba�vuru, ihtiyat� haciz karar�n�n icras�n� durdurmaz."

�tiraz �zerinde iki taraf da davet edilmeli ve gelenler dinlendikten sonra karar verilmelidir. Davet �zerine taraflardan biri veya her ikisi bu davete icabet etmeyebilir, ancak itiraz �zerine mahkeme taraf�ndan davette bulunulmu� olmas� zorunludur. Bu d�zenleme, mahkemenin takdirine b�rak�lm�� bir husus de�ildir. Aksi durum, adil yarg�lanma hakk� ve savunma hakk�n�n k�s�tlanmas� anlam�na gelecek ve kanuna ayk�r�l�k te�kil edecektir.

�tiraz �zerine istedi�i sonucu alamayan ki�i, istinaf yoluna ba�vurabilir. �htiyati haciz karar�nda belirlenen teminat tutar�na y�nelik olarak istinaf yoluna ba�vurulamamaktad�r(HMK 341. ve 352/1-b. maddeleri gere�ince). �stinaf kanun yoluna ba�vuru, ihtiyati haciz karar�n�n icras�n� durdurmaz ve h�km�n istinaf edilmesi �zerine �zerine B�lge Adliye Mahkemesi taraf�ndan verilen karar kesindir.

b) �htiyati Haczin Teminat ile Kald�r�lmas�

�htiyati haczin teminat g�sterme yoluyla kald�r�lmas� durumunda haciz konulan �eylerin �zerindeki haciz tamamen kald�r�l�r ancak teminat g�sterilen �ey ihtiyaten haczedilmi� olur. Yani ihtiyati haczin bor�lu taraf�ndan teminat g�sterilmesi yoluyla kald�r�lmas�, esasen ihtiyati haczi tamamen ortadan kald�rmaktan ziyade, ihtiyati haczin konusunun de�i�mesi sonucunu do�urmaktad�r. Bor�lu taraf�ndan teminat g�sterilmesine ili�kin olarak �cra ve �flas Kanunumuzun 263. ve 266. maddesinde d�zenleme mevcuttur. Bunlardan 263. madde, haczolunan mal�n bor�lu veya ��nc� ki�i yedinde b�rak�lmas� i�in teminat g�sterilmesini ama�lamaktayken, 266. madde do�rudan ihtiyati haczin kald�r�lmas�na y�nelik h�k�m ihtiva etmektedir.

�cra ve �flas Kanunumuzun 263. Maddesine G�re: "Haczolunan mallar istenildi�i zaman para veya ay�n olarak verilmek ve bu hususu temin i�in mallar�n k�ymetleri depo edilmek veya icra memuru taraf�ndan kabul edilecek esham ve tahvilat veya ta��n�r ve ta��nmaz rehin veya muteber bir banka kefaleti g�sterilmek �artiyle bor�luya ve mal ��nc� �ah�s elinde haczolunmu�sa bir taahh�t senedi al�narak bu �ahsa b�rak�labilir. �stenilecek teminat her halde bor� ve masraf tutar�n� ge�emez."

�cra ve �flas Kanunumuzun 266. Maddesine G�re: "Bor�lu, para veya mahkemece kabul edilecek rehin veya esham yahut tahvilat depo etmek veya ta��nmaz rehin yahut muteber bir banka kefaleti g�stermek �art� ile ihtiyati haczin kald�r�lmas�n� mahkemeden istiyebilir. Takibe ba�land�ktan sonra bu yetki, icra mahkemesine ge�er."

Uygulamada genellikle nakit teminat veya banka teminat mektubu ile ihtiyati haczin kald�r�lmas� yolunun tercih edildi�i g�r�lmektedir. Teminat mektubu, bir bankan�n m��terisi ad�na 3. bir ki�i veya kurulu�a verilmek �zere banka taraf�ndan haz�rlan�p verilen bir �e�it g�vence belgesidir.

�cra ve �flas Kanunumuzun 266. maddesinde yer alan ve �zerinde �nemli durulmas� gereken bir di�er husus, mahkemelerin g�revine ili�kindir. �htiyati haciz karar�n�n al�nm�� olmas� durumunda teminat g�stermek suretiyle ihtiyati haczin kald�r�lmas�n�n istenece�i makam, karar� veren mahkemedir. Ancak ihtiyati haciz karar�n�n verilmesi akabinde takibe ba�lanm��sa, art�k bu a�amada icra mahkemesinden talepte bulunulmas� gerekecektir.

c) �htiyati Haczin S�re Nedeniyle Kalkmas�

�htiyati haciz karar�n�n verilmesi akabinde alacakl� taraf�ndan 10 g�n i�erisinde icra dairesine ba�vuruda bulunulmas� ve karar�n icras�n�n talep edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde ihtiyati haciz karar� kendili�inden kalkacakt�r.

�cra ve �flas Kanunumuzun 261/1. Maddesine G�re: "Alacakl�, ihtiyati haciz karar�n�n verildi�i tarihten itibaren on g�n i�inde karar� veren mahkemenin yarg� �evresindeki icra dairesinden karar�n infaz�n� istemeye mecburdur. Aksi halde ihtiyati haciz karar� kendili�inden kalkar."

Alacakl� ayn� �ekilde, �cra ve �flas Kanunumuzun 264. maddesinde d�zenlenmi� olan tamamlay�c� merasim s�relerine de uygun �ekilde hukuki i� ve i�lemlerini ger�ekle�tirmi� olmal�d�r. ��K 264. madde h�km�nde yer verilmi� olan tamamlay�c� merasim s�relerine ve �artlar�na uygun olarak tamamlay�c� merasimi sa�layamayan alacakl�n�n alm�� oldu�u ihtiyati haciz karar� h�k�ms�z kalacakt�r. �htiyati haczi tamamlayan merasim konusu a�a��da kendi ba�l�� alt�nda detayl� olarak a��klanmaktad�r.

Tamamlay�c� Merasim ve �htiyati Haczin Kesin Hacze D�n��mesi

�htiyati haciz, yukar�da detayl� olarak a��klam�� oldu�umuz �zere kesin haciz te�kil etmemektedir. Bu nedenle alacakl�ya hacizli mallar�n sat�� hakk�n� bah�etmemektedir. Alacakl�, hacizli mallar�n sat�� yetkisini kazanmak istiyorsa, ihtiyati haczi tamamlayan merasimi yerine getirmek ve haczi kesinle�tirmek durumundad�r.

�htiyati haczi tamamlayan merasim, �cra ve �flas Kanunumuzun 264. maddesinde d�zenlenmi�tir.

�cra ve �flas Kanunumuzun 264. Maddesine G�re: "Dava a��lmadan veya icra takibine ba�lanmadan evvel ihtiyati haciz yapt�rm�� olan alacakl�; haczin tatbikinden, haciz g�yab�nda yap�lm��sa haciz tutana��n�n kendisine tebli�inden itibaren yedi g�n i�inde ya takip talebinde (Haciz veya iflas) bulunmaya veya dava a�maya mecburdur. �cra takibinde, bor�lu �deme emrine itiraz ederse bu itiraz hemen alacakl�ya tebli� olunur. Alacakl�, tebli� tarihinden itibaren yedi g�n i�inde icra mahkemesinden itiraz�n kald�r�lmas�n� istemeye veya mahkemede dava a�maya mecburdur. �cra mahkemesi, itiraz�n kald�r�lmas� talebini reddederse alacakl�n�n karar�n tefhim veya tebli�i tarihinden itibaren yedi g�n i�inde dava a�mas� laz�md�r. �htiyat� haciz, alacak davas�n�n mahkemede g�r�ld�� s�rada konulmu� veya alacakl� birinci f�kraya g�re mahkemede dava a�m�� ise, esas hakk�nda verilecek h�km�n mahkemece tebli�inden itibaren bir ay i�inde alacakl� takip talebinde bulunmaya mecburdur. Alacakl� bu m�ddetleri ge�irir veya davas�ndan yahut takip talebinden vazge�erse veya takip talebi kanuni m�ddetlerin ge�mesiyle d��erse veya dava dosyas� muameleden kald�r�l�p da bir ay i�inde dava yenilenmezse veya davas�nda haks�z ��karsa ihtiyati haciz h�k�ms�z kal�r ve alakadarlar isterse laz�m gelenlere bildirilir. Bor�lu m�ddeti i�inde �deme emrine itiraz etmez veya itiraz� icra mahkemesince kesin olarak kald�r�l�r veya mahkemece iptal edilirse, ihtiyati haciz kendili�inden icrai hacze ink�labeder."

Alacakl�n�n tamamlay�c� merasim i�lemlerini yukar�da al�nt�lam�� oldu�umuz madde h�km�nde yer alan s�relere uygun bir �ekilde yerine getirmesi gerekmektedir. Aksi takdirde ihtiyati haciz, h�k�ms�z kalacakt�r.

Haks�z �htiyati Haciz Nedeniyle Tazminat Davas�

Alacakl�n�n ihtiyati haciz talebinde haks�z oldu�unun anla��lmas� durumunda ihtiyati hacizden zarar g�ren bor�lu ve ��nc� ki�iler, bu nedenle u�ram�� olduklar� zarar�n tazminini talep edebilirler. Bu durumda �ncelikle alacakl�n�n ihtiyati haciz talebine istinaden yat�rm�� oldu�u teminat, zarar g�renlere verilir. Bu husus �cra ve �flas Kanunumuzun 259. maddesinde d�zenlenmi�tir. Ancak haks�z talepte bulunan alacakl�n�n sorumlulu�u teminat ile s�n�rl� de�ildir; bu neviden bir durumun s�z konusu olmas� halinde bor�lu ve ��nc� ki�inin u�rayaca�� b�t�n zararlar� kar��lamakla m�kelleftir.

�cra ve �flas Kanunumuzun 259/1. F�kras�na G�re: "�htiyati haciz istiyen alacakl� hacizde haks�z ��kt�� taktirde bor�lunun ve ��nc� �ahs�n bu y�zden u�rayacaklar� b�t�n zararlardan mesul ve Hukuk Usul� Muhakemeleri Kanununun 96 nc� maddesinde yaz�l� teminat� verme�e mecburdur."

B�ylece ihtiyati haczin kesin haciz olmamas�na ra�men uygulama alan� bulmas� nedeniyle alacakl�n�n korunan menfaatinin kar��s�nda, haks�z talepler nedeniyle zarar g�rmesi muhtemel olan bor�lu ve ��nc� ki�ilerin ya�ayabilecekleri olas� zararlar�n da �n�ne ge�mek isteyen kanun koyucu, bir nevi taraf menfaatleri aras�nda denge sa�lam��t�r.

Haks�z ihtiyati haciz nedeniyle tazminat davas� a��labilmesinin ko�ullar�:

Alacakl� taraf�ndan ihtiyati haciz talebinde bulunulmas� ve bu talebin kabul edilmesi,
�htiyati haciz karar�n�n uygulanmas� ve bor�lunun mallar�na haciz konulmas�,
Bor�lu veya ��nc� ki�ilerin haks�z ihtiyati haciz nedeniyle zarara u�ram�� olmalar�,
�htiyati haczin uygulanmas� ve bor�lu ile ��nc� ki�iler nezdinde meydana gelen zarar aras�nda uygun illiyet(nedensellik) ba��n�n bulunmas�

�eklinde say�labilir.

G�r�ld�� zere yukar�da s�ralad��m�z bu �artlar aras�nda haks�z ihtiyati haciz talebinde bulunan alacakl�n�n kusurlu olmas� �art� yer almamaktad�r. ��nk� ihtiyati haciz nedeniyle tazminat davas�nda alacakl�n�n bor�lu ve ��nc� ki�iye kar�� tazminat sorumlulu�u, kusursuz sorumluluk kapsam�ndad�r.

Bu davada g�revli ve yetkili mahkeme, haks�z fiil sorumlulu�u kapsam�nda normal bir tazminat davas� gibi de�erlendirilir ve genel mahkemelerde g�r�l�r. Bununla birlikte, g�revli olmak �art�yla yetkili mahkeme, genel h�k�mlere g�re yetkili di�er mahkemelerin yan�nda(�rne�in Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 9. ve 16. maddesinde d�zenlenen yetki halleri), �cra ve �flas Kanunumuzun 259. maddesinin 4. f�kras� gere�ince ihtiyati haczi koyan mahkeme de olabilir.

�htiyati Haciz Teminat�n�n �adesi

�cra takibinin bor�lular a��s�ndan kesinle�mesi, ihtiyati hacizden feragat veya ihtiyati haczin h�k�ms�z kalmas� gibi durumlarda ihtiyati haciz i�in yat�r�lan teminat�n iadesi mahkemeden talep edilebilmektedir. Bunun i�in teminat�n iadesi �artlar�n�n sa�lanm�� olmas� ve bor�lu ile ��nc� ki�ilerin zarara u�ram�� olmalar� nedeniyle tazminat talebinde bulunmam�� olmalar� �artlar�n�n birlikte sa�lanm�� olmas� gerekmektedir. Teminat�n iadesi usul�n�n uygulamada ne �ekilde ele al�nd��n� incelemek i�in a�a��da emsal kararlar ba�l��m�z alt�nda al�nt�lam�� oldu�umuz Kayseri B�lge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi'nin 2021/1208 E., 2021/1251 K. say�l� karar�n� inceleyebilirsiniz.

Uygulamada hataya d��memek i�in ihtiyati haciz karar� ve ihtiyati haciz teminat�n�n iadesine ili�kin hukuki i� ve i�lemlerin mutlaka alan�nda uzman bir icra avukat� vas�tas�yla y�r�t�lmesini tavsiye etmekteyiz.

�htiyati Haciz ile �htiyati Tedbir Aras�ndaki Farklar

�htiyati haciz ve ihtiyati tedbir s�kl�kla birbirine kar��t�r�labilen hukuki m�esseselerdir. Ancak hem teorik hem de pratik bir�ok farkl�l�k ihtiva etmektedirler. Bu farkl�l�klar�n bir k�sm�n� k�saca saymam�z gerekecek olursa:

�htiyati tedbir, Hukuk Muhakemeleri Kanunu kapsam�nda d�zenlenmi� ge�ici bir hukuki koruma y�ntemidir, ihtiyati haciz ise �cra ve �flas Kanunumuzda d�zenlenmi�tir,
�htiyati tedbirde tedbir konusu mal�n 3. ki�ilere devri engellenmektedir, cebri sat�� veya kamula�t�rma gibi istisnai bir durum s�z konusu olmad�k�a tedbirli mal�n 3. bir ki�iye sat��, ba��, trampa vb. yollarla devri m�mk�n de�ildir. Ancak ihtiyati hacizde, hacizli mal�n 3. ki�iler taraf�ndan edinilmesi m�mk�nd�r. Ancak bu durumu bilerek hacizli mal� edinen 3. ki�iler, haczin olas� sonu�lar�yla y�zle�mek durumunda kalacaklard�r.
�htiyati tedbir, para d��ndaki hak ve alacaklar� g�vence alt�na almay� ama�layan �nleyici nitelikte bir hukuki kavramd�r; �htiyati haciz ise para alaca��n�n g�vence alt�na al�nmas� amac�n� ta��maktad�r. �rne�in ta��nmaz m�lkiyetine ili�kin olarak a��lan bir tapu iptali ve tescil davas�nda, dava konusu edilen ta��nmaz�n 3. ki�ilere sat��n�n �nlenmesi amac�yla ihtiyati tedbir talebinde bulunulabilir; ancak bu durumda esas olarak para alaca�� de�il m�lkiyetin devri talep edildi�i i�in ihtiyati haciz talebinde bulunulamaz.
�htiyati hacizde, do�rudan haczedilen mallara ili�kin olarak taraflar aras�nda bir uyu�mazl�k bulunmamakta, alacakl�n�n alaca��n� tahsil edebilmesi imkan�n�n sa�lanmas� amac�yla �nlem olarak haciz uygulamas� sa�lanmaktad�r. �htiyati tedbirde ise �zerine tedbir konulan mal veya hak, do�rudan taraflar aras�ndaki uyu�mazl��n konusunu te�kil etmektedir.

�htiyati Haciz Nedir? �htiyati Haciz Karar� Nas�l Al�n�r?